Kiedy myślimy o fotowoltaice, najczęściej kojarzy nam się ona z panelami zamontowanymi na dachu domu, budynku gospodarczego czy innego obiektu. Niestety nie wszystkie dachy spełniają warunki dobrego usytuowania instalacji. Jeżeli chcemy korzystać z najwyższej efektywności paneli, dach musi być zorientowany na północ – południe i najlepiej niczym nie zacieniony. W praktyce niekiedy dach zasłaniają drzew czy też inne, wyższe obiekty położone w pobliżu. Czy w takiej sytuacji trzeba zrezygnować z fotowoltaiki? Na szczęście nie. Istnieją inne, również zadowalające rozwiązania.

Fotowoltaika na dachu

Dach jest naturalnym i optymalnym miejscem do montażu fotowoltaiki, ponieważ jest to powierzchnia wyniesiona ponad inne i to na nią pada słońce zupełnie bezpośrednio. Idealnie byłoby, aby dach był skierowany na południe i nachylony pod kątem do 45 stopni. To nachylanie może być także mniejsze, ale nie większe, ponieważ im bardziej instalacja jest zamontowana w pionie, tym mniej będzie efektywna. Ten spadek wydajności może sięgać nawet do 30%. Fotowoltaikę można także umieścić na dachu płaskim. Tam również doskonale się sprawdzi.

Specjaliści od montażu paneli zwrócą uwagę między innymi na to, czym dach jest pokryty i dostosują do tego typ montażu. Panele na dachu są bezpieczne, nie narażone na uszkodzenia i wystawione na stałe działanie promieni słonecznych, czy to bezpośrednich czy rozproszonych. Dzięki temu mogą działać wydajnie i wytwarzać tyle energii, by nawet cała rodzina mogła ją spożytkowywać i uniezależnić się od dostaw zewnętrznych, a tym samym zredukować nawet do zera swoje rachunki za prąd. W niektórych przypadkach zdarza się jednak, że dach jest wyjątkowo niekorzystnie zaprojektowany i z przewidywań specjalistów wynika, że instalacja nie będzie mogła “dać z siebie wszystkiego” w takich warunkach. Wtedy istnieje możliwość montażu instalacji również na gruncie w obrębie własnej działki.

Kiedy montaż na gruncie to dobry pomysł?

Jeżeli tylko dach nie stanowi odpowiedniego podłoża pod panele, ponieważ na przykład ma wiele kominów czy też jest zacieniony i nie można tego zmienić, należy rozważyć montaż instalacji na gruncie, czyli na przykład na działce przydomowej. Podobnie jak w przypadku dachu, takie panele powinny być nachylone pod kątem około 30 do 45 stopni, a ponadto muszą być umieszczone na podwyższeniach, żeby nic nie powodowały trudności w docieraniu słońca. W przypadku instalacji paneli przy domu, może być to na przykład roślinność czy też budynki gospodarcze.

Nie na każdy dachu da się wyodrębnić 6,5 metra kwadratowego lub wielokrotność tej powierzchni, by zamontować instalację o  optymalnej mocy. Czasami dachy są wyjątkowo niewielkie ze względu na powierzchnię domu, mogą być poprzecinane kominami, czy budowa jest na tyle skomplikowana, że zamontowanie instalacji nie byłoby dobrym pomysłem ze względu na wysoki koszt lub trudności z montażem. Istnieją także dachy, na których po prostu nie da się zainstalować paneli. Wtedy pozostaje opcja wykorzystania fragmentu działki. Kiedy jeszcze warto zastanowić się nad tym, czy może lepszym pomysłem byłaby instalacja na gruncie?

Kolejna kwestia to nietypowy, bardzo duży spadek, jaki można na przykład obserwować w domkach o typie “góralskim”. W takiej lokalizacji panele nie byłyby na tyle efektywne, by być zadowolonym z ich wydajności. Tym samym instalacja nie będzie się po prostu opłacać. Zupełnie nie opłaca się także instalować fotowoltaiki na dachu, który wymaga remontu i tutaj wchodzą w zasadę dwa aspekty. Po pierwsze, jeżeli za jakiś czas trzeba będzie dach wymienić czy naprawiać, to także będzie niezbędny kosztowny demontaż i ponowny montaż instalacji, co jest zupełnie bezsensowne z punktu widzenia rentowności całego przedsięwzięcia. Ponadto dach, który wymaga remontu nie nadaje się do podtrzymywania instalacji, która jednak wymaga solidnego podparcia. W takim wypadku nie ma sensu czekać, aż dach zostanie wymieniony, ponieważ przez to tracimy energię, którą można byłoby potencjalnie pozyskiwać przez kolejne lata do remontu. Najlepiej zdecydować się na fotowoltaikę od zaraz właśnie na gruncie. Dzięki temu zacznie się ona zwracać natychmiast.

Instalacja na gruncie – wady i zalety

Zdecydowanym atutem instalacji na gruncie jest to, że panele można ustawić w dowolnym, a więc pożądanym kierunku, czyli do słońca. Panele zamontowane nisko to także lepsze ich chłodzenie, a to zapewnia w upały lepszą wydajność. Nie ma także konieczności ingerowania w konstrukcję dachu, tak, by przygotować go pod montaż fotowoltaiki, by była przygotowana chociażby na silniejsze podmuchy wiatru. Osoby, które są w stanie pozwolić sobie na większą inwestycję, mogą zdecydować się na system nadążny, dzięki czemu instalacja będzie stale podążała za słońcem. To jeszcze bardziej poprawia jej efektywność, niemniej już tradycyjny system na gruncie sprawdza się idealnie.

Takie rozwiązanie ma jednak również swoje względne wady. Jedną z nich są wyższe koszty instalacji, między innymi ze względu na to, że opcja wymaga zastosowania większej ilości materiałów. Kolejna sprawa to estetyka. Niektóre osoby cenią sobie instalacje niewidoczne, a działka z panelami rzuca się w oczy. Można jednak powiedzieć, że będzie to wada tylko w niektórych przypadkach, ponieważ generalnie nowoczesne panele fotowoltaiczne umiejscowiona na gruncie prezentują się naprawdę dobrze. Świadczą o wysokim stopniu świadomości ekonomicznej  i ekologicznej użytkownika, więc nie ma powodu, by ukrywać fotowoltaikę na własnej posesji. Należy się także liczyć z tym, że instalacja naziemna będzie wymagała robót na powierzchniach wykraczających poza sam obręb paneli. Na przykład trzeba będzie wykonać wykopy, dzięki którym zostaną przeprowadzone kable zasilające.

Montaż instalacji na gruncie – jak wygląda?

Panele montuje się na specjalnym, wytrzymałym stelażu, którego materiał wykonania jest odporny nie tylko na korozję, ale także inne czynniki atmosferyczne, takie jak mróz czy wiatr. Najważniejsze znaczenie ma jednak montowanie instalacji do gruntu. Robi się to na dwa sposoby. Jednym z nich jest wbijanie w grunt mocujących elementów. Umieszcza się je na głębokości 1,5 metra pod ziemią. Innym sposobem  jest mocowanie za pomocą betonu, czyli umieszczenie specjalnych uchwytów w betonie, albo zalanie ich nim. Jak widać montaż instalacji na gruncie wiąże się z większą ilością prac oraz wykorzystaniem różnorodnych dodatkowych materiałów, przez co koszt całego przedsięwzięcia rośnie i przekracza montaż tradycyjnej instalacji na dachu.

Czy do wykonania instalacji na gruncie potrzeba specjalnych pozwoleń? Według przepisów, jeżeli moc fotowoltaiki nie przekroczy 50 kW, takie zezwolenie nie będzie potrzebne.

Co więc wybrać? Czy zdecydować się na panele fotowoltaiczne na dachu. czy na gruncie? Wiele będzie zależało nie od osobistej decyzji, ale od zastanych warunków. Na szczęście brak odpowiedniego dachu zupełnie nie dyskwalifikuje posesji w kwestii zamontowania fotowoltaiki. Wystarczy wykorzystać kawałek działki. Co prawda, trzeba ją poświęcić, więc być może będzie trzeba zrezygnować z jakichś innych planów, na przykład budowy altany ogrodowej, ale warto pomyśleć nad korzyściami z fotowoltaiki, które są nie do przecenienia. Dzięki inwestycji można się cieszyć wystarczającą dla całej rodziny ilością pora, którego nadmiar można zużyć nawet w zimie, przesyłając ją do sieci w lecie. To zdecydowanie powinno zrekompensować konieczność przeznaczenia części posesji na instalację.